Een lage energiewoning uitbreiden met 46% extra oppervlakte en toch 25% minder verbruiken? Ik neem je in deze blog mee door onze duurzame verbouwing.
Welke zaken hebben we aangepakt, welke beslissingen waren levensveranderend voor ons gezin en wat zijn de lessons learned om mee te nemen bij een (ver)bouwing.
Hoe het startte...
We waren niet meteen van plan om te verbouwen. In 2008 hebben we onze woning zelf gebouwd met de hulp van familie. Een bouwproces is toch wel vermoeiend, zeker als je het zelf uitvoert. We hadden het dus eventjes 'gehad'.
Toch drongen zich enkele problemen op. We hadden bewust gekozen voor een beperkt woonoppervlakte van 157 m^2 (+ traphal van 7 m^2). De indeling van de woning hield echter geen rekening met onze kinderen en de latere keuze om beide zelfstandigen te worden.
Toen kregen we er ook nog enkele fundamentele problemen bovenop. De voorgeschreven constructie voor onze kelder en traphal bleek niet volledig waterdicht op lange termijn en na 8 jaar kregen we bij elke regenbui substantieel water binnen in de traphal. Ook onze houten ramen bleken op langere termijn van mindere kwaliteit. Zij trokken krom en lieten ook water binnen. Wat interieur betreft, hadden we omwille van budget en onwetendheid voor minderwaardige materialen gekozen en deze toonden ook de eerste gebreken na tien jaar. De ontdekking van een huiszwam in de traphal, was de laatste druppel.
Volgens onze nieuwe architect waren graafwerken en een nieuwe kelderdichting een enige oplossing voor het water in de traphal. We besloten om dan maar alles tegelijk aan te pakken. En zo zijn onze plannen gestart.
Aanbouw
De verbouwing hebben we aangevat in samenwerking met Rooom architecten. De basis is een nieuwe centrale blok in het midden van de woning. Dit heeft heel wat voordelen. Er is maar één extra gat van 1 m breed in de buitenmuur gemaakt en de resten van de oude buitenmuur zijn verborgen in het centrale blok. De nieuwe traphal ligt ook centraal in de woning maar is verborgen vanuit de verschillende ruimtes.
Door het werken met een centraal anker waar de ruimtes op de benedenverdieping op aansluiten, creëer je één geheel zonder deuren met toch de nodige privacy en geluidsdemping. Het kantoor op de eerste verdieping kan ook door bezoekers worden bereikt zonder contact met de privé-ruimtes.
De indeling van de nieuwe ramen maakt dat het gezin vrij kan bewegen tussen slaapvertrekken en keuken zonder gezien te worden (wij zijn geen fan van glaspartijen aan traphal :)). Toch creëren ze extra uitzichten op de natuurlijke omgeving.
De getekende aanbouw resulteert in 82 m^2 extra bewoonbare ruimte wat een significante uitbreiding is van de bestaande woning.
Energiemaatregelingen
Onze bestaande woning was reeds een lage energiewoning. We hebben 31 cm isolatie in het dak en 20 cm in de muren van de bestaande houtskeletbouw. De nieuwe aanbouw heeft 30 cm dakisolatie en 38 cm in de wanden (30 cm papiervlokken en 8 cm houtvezelplaat). Isolatie is de eerste en belangrijkste oplossing om energie te besparen. Dankzij onze isolatie kunnen we het water van de vloerverwarming onder de 29°C houden, zelfs bij een strenge winterprik.
Onze ramen zijn vervangen door ramen met aluminium profielen. Deze profielen hebben een zeer lage U-waarden. De eigenlijke openingen van de ramen zijn beperkt. Dit geeft een betere isolatie en mooiere zichten.
Onze zonneboiler met panelen is behouden gebleven. De warmtepomp is vervangen door een andere. De nieuwe warmtepomp heeft geen back-up heater (want dit doet de COP vaak teniet) en werkt modulair. Meestal draait deze pomp op slechts 10-15% van zijn vermogen.
Onze bestaande ventilatie systeem C hebben we kunnen behouden. We hebben bewust voor een C-systeem gekozen omdat dit minder onderhoud vraagt. Op het moment van aankoop waren we niet overtuigd dat de extra kosten (aankoop en onderhoud) zouden gecompenseerd worden door de recuperatiecapiciteit van het systeem D. Indien je al een zeer lage energiewoning hebt, is het effect in onze ogen eerder beperkt. De nieuwe ramen hebben wel verbeterde luchtroosters, wat een positief effect heeft op de ventilatie.
Tenslotte is de volledig woning afgewerkt met spuitkurk wat de contactisolatie ten goede komt.
Na de verbouwing hebben we geëxperimenteerd met de instellingen van de technieken. Ondanks alle moderne sensoren en slimme sturing ten spijt, is gebleken dat onze warmtepomp het beste werkt bij een manuele aansturing van de watertemperatuur van de vloerverwarming.
We gebruiken enkel elektriciteit voor al onze energiebehoefte (verwarmen, warm water, koken, verlichting, wassen,...). Voor onze verbouwing was ons verbruik tussen de 7500-8500 kWH. In onderstaande zie je ons verbruik van het afgelopen jaar (merk op dat in januari we onze warmtepomp nog via slimme sturing aanstuurde). Op de koudste dag/nacht van 2022 was ons totaal energieverbruik 45kWh. Dat was op een zaterdag dus dat betekent inclusief de wekelijkse was. Een watertemperatuur van de vloerverwarming van 28,5° was voldoende voor een binnenhuistemperatuur van 20,5°. De aanvoertemperatuur van de centrale verwarming is één van de fundamentele zaken die het verschil maken.
We komen voor al onze energie uit op een jaarverbruik van +/- 5500 kWh. Gezien een gemiddeld gezin van 3-4 personen zo'n 3500 kWh verbruikt ZONDER verwarming en warm water is dit verbruik voor een open bebouwing van 240m^2 zeer laag.
Op termijn plannen we nog een thuisbatterij en zonnepanelen. We kijken uit naar een systeem dat onze verbruikspieken kan opvangen en dat een oplossing heeft voor ons verbruik van de warmtepomp in de winter.
Interieur
Ook wat interieur betreft zijn er heel wat aanpassingen gebeurt. Hier is telkens vanuit de verschillende duurzaamheidsprincipes vertrokken.
Ten eerste is de indeling zo georganiseerd dat hij aanpasbaar is voor de toekomst: uitbreiding van de kantoorruimte, installatie van een atelier, slaapvertrek op gelijkvloers met badkamer of zelfs een kangoeroewoning. Al deze aanpassingen zijn met een minimale inspanning mogelijk.
Ook in het huidige gebruik is de woning multifunctioneel ingericht met verschillende focus- en ontspanningsplekken en makkelijk om te vormen voor feesten of vergaderen.
De technieken zijn zeer geconcentreerd zowel in oppervlakte als over de verdiepingen heen. Dit maakt dat er minder materiaal nodig is en de technieken makkelijk aan te passen zijn.
Alle elektrische toestellen, het sanitair (wasbakken en wc's) en de elektriciteit werden hergebruikt. De bestaande granieten keuken- en badkamerbladen, de zetel, de eettafel, stoelen zijn ook nog aanwezig. Zelfs de oude maatkasten van de woonkamer en badkamer zijn verplaatst en dienen nu als opbergkasten in de berging. De oude keuken, de houtkachel en het bad hebben een nieuwe bestemming gekregen via GIFT Leuven of de tweedehands markt.
Op strategische plaatsen is er gekozen voor maatkasten, in samenwerking met Grietens Concept. Ook hier is sterk rekening gehouden met het gebruiksgemak en het gebruik van de opbergruimte op lange termijn. Op een bepaald moment vroeg onze contactpersoon of we het huis meteen gingen verkopen als het klaar was. Blijkbaar waren onze wensen, keuzes en input zo opvallend en 'neutraal?' dat de persoon twijfelde aan het doel... Ook onderhoudsvriendelijkheid staat voorop. Dit alles maakt dat je wegblijft van trends en extra's.
Bij het interieur is maximaal rekening gehouden met het natuurlijk gedrag van de gebruikers. Dankzij een doorgedreven organisatie en flow, is de woning zeer gebruiksvriendelijk en snel op orde. Ik maak nu zelf de woning schoon en bij een wekelijkse schoonmaak kost mij dit maximaal anderhalf uur voor 240 m^2!
TV wonen kwam bij ons op bezoek om meer te ontdekken over onze verbouwing. Geniet mee van de sfeerbeelden.
Lessons learned
Elke verbouwing levert heel wat inzichten. Ik deel je graag de inzichten van deze verbouwing:
- ga in gesprek met architecten en aannemers. Jouw bijdrage en bezorgdheden zijn even belangrijk als de kennis van de 'experten'. Het zijn jij en de andere bewoners die uiteindelijk jaren gaan wonen in de woning terwijl experten al weer op een volgend project focussen.
- neem interieur in detail mee in je (ver)bouwplannen. Wanneer je interieur duidelijk wordt, zal dit 9 op de 10 nog aanpassingen betekenen voor de raamopeningen, muren en technieken.
- energiemaatregelen zijn een no-brainer. Budgetteer dit prioritair en ga hier verder dan de wettelijke norm.
Wees je bewust van het feit dat dit niet zichtbare maatregelen zijn en dit nogal eens geminimaliseerd kan worden door de betrokkenen.
- probeer weg te blijven van trends. Een roze badkamer is momenteel hip maar over vijf jaar alweer totaal out. Ben je trendgevoelig? Laat je gaan in zaken dit makkelijker te vervangen zijn zoals verf, losstaande meubels of objecten.
- hou rekening met de verkoopwaarde van je huis in de keuzes die je maakt. Je weet nooit wat de dag van morgen brengt en met dit in het achterhoofd zul je automatisch duurzamere keuzes maken.
Een renovatie of verbouwing doe je niet op één dag. We zijn meer dan een jaar in gesprek geweest met de architect vooraleer we gestart zijn met de werken. Tijdens die gesprekken, hebben we tegelijk het interieur uitgewerkt. Hierdoor krijg je een wisselwerking tussen de buitenschil en de binnenschil.
Bij een renovatie of verbouwing is het belangrijk om energiemaatregelen te nemen. Hier heeft isolatie de allereerste prioriteit, meer geavanceerde technieken zijn pas een tweede optie. Voor de indeling en ontwerp van de woning staan organisatie, gebruiksgemak en multifunctionaliteit op nummer 1. Een toekomstbestendige woning stelt het natuurlijk gedrag van de bewoners en hun interactie met de omgeving voorop. Esthetiek is het laagje dat je hierover legt.
Heb jij vragen over je aankomende (ver)bouwing? Een kennismakingsgesprek is altijd gratis en maakt duidelijk of studio KOMPAS een meerwaarde kan betekenen voor jullie project. Aarzel niet om mij te contacteren via info@studiokompas.be.